Dlaczego właściwe przygotowanie tekstu do druku jest kluczowe?
Profesjonalne przygotowanie tekstu do druku to fundament, na którym opiera się jakość fizycznego egzemplarza Twojej publikacji. Wiele osób, pracując na co dzień przed monitorem, zapomina o fundamentalnej różnicy między ekranem a papierem. Ekran emituje światło, natomiast papier je odbija. Ta fizyczna różnica wymusza stosowanie zupełnie innych systemów zapisu kolorów.
Obraz na Twoim komputerze, tablecie czy smartfonie wyświetlany jest w przestrzeni RGB (od angielskich słów: Red, Green, Blue). To kolory świetlne, idealne do mediów cyfrowych. Jednak maszyny drukarskie pracują w zupełnie innym systemie – CMYK (Cyan, Magenta, Yellow, Key/Black). Jeśli wyślesz do drukarni pliki zapisane w RGB, maszyna dokona ich automatycznej konwersji. Efekt? Kolory mogą drastycznie stracić na nasyceniu, a jaskrawe barwy staną się bure i wyblakłe. Dlatego, aby uniknąć rozczarowania, musisz pracować w przestrzeni CMYK od samego początku.
Podstawowe parametry, o które musisz zadbać, to:
- Profil kolorystyczny: dla druku kolorowego używamy profilu Coated FOGRA 39, a dla czarno-białego Gray Gamma 1.8 lub 2.2. Gdzie znaleźć te profile? W profesjonalnych programach graficznych (jak Adobe Photoshop, Illustrator czy InDesign) są one zazwyczaj zainstalowane domyślnie – znajdziesz je w menu „Edit” -> „Color Settings” (Edycja -> Ustawienia koloru). Jeśli korzystasz z innego oprogramowania, profile te są ogólnodostępnym standardem poligraficznym – możesz je łatwo pobrać z internetu i zainstalować w systemie.
- Rozdzielczość (DPI): to ilość kropek tuszu na jeden cal. Monitory nie potrzebują wysokiego DPI, ale druk wymaga minimalnej gęstości 300 DPI. Grafiki o niższej rozdzielczości wyjdą nieostre i „rozpikselowane”.
- Format pliku: standardem gwarantującym bezpieczeństwo jest PDF (najlepiej w standardzie PDF/X-1a). W ostateczności akceptujemy pliki TIFF (spłaszczone do jednej warstwy), ale to PDF automatycznie pilnuje większości ustawień drukarskich, jak np. osadzanie czcionek.
Formatowanie książki przed drukiem – wnętrze i typografia
Prawidłowe formatowanie książki przed drukiem wymaga precyzji w ustawieniach strony. Wyobraź sobie, że każda kartka w procesie produkcji przechodzi przez wiele maszyn. Minimalne drgania tych urządzeń są nieuniknione, dlatego musimy stosować marginesy bezpieczeństwa.
Oto złote zasady przygotowania bloku (środka) książki:
- Pojedyncze strony: plik PDF musi zawierać kolejne, pojedyncze strony, a nie tzw. rozkładówki (czyli dwie strony widoczne obok siebie). Wyjątkiem są specyficzne rodzaje opraw kartonowych (layflat).
- Spady: to absolutna podstawa. Spad to obszar grafiki (tła, zdjęcia), który wychodzi poza format netto książki – zazwyczaj o 3 mm. Po co? Gdy gilotyna przycina arkusz, nóż może przesunąć się o ułamek milimetra. Dzięki spadom, zamiast białego paska na krawędzi, czytelnik zobaczy estetycznie docięte zdjęcie.
- Marginesy bezpieczeństwa: wszystkie ważne elementy (teksty, numery stron, logo) odsuń o minimum 5 mm od krawędzi cięcia. Od strony grzbietu zalecamy margines wewnętrzny min. 10 mm, aby tekst nie „wpadł” w załamanie książki.
Dla miłośników detali typograficznych – uwaga na czerń!
Drobne czarne teksty i kody kreskowe przygotuj jako 100% K (tylko czarny kolor), bez domieszek innych kolorów. Jeśli użyjesz tzw. głębokiej czerni (złożonej z wszystkich czterech kolorów CMYK) do małego tekstu, minimalne przesunięcie spowoduje rozmycie liter . Głęboką czerń (np. C:30 M:30 Y:30 K:100) stosuj tylko do dużych apli (tła). Pamiętaj też, by białe teksty na czarnym tle nie miały włączonej opcji overprint – w przeciwnym razie znikną w druku.
Twoja książka do druku a projekt okładki
Okładka to wizytówka Twojego dzieła. Twoja książka do druku może zyskać oprawę miękką, twardą, zeszytową lub spiralowaną – każda z nich ma inne wymogi techniczne.
Najważniejsze wytyczne dla okładek:
1. Oprawa miękka:
- Wymagany spad: 3 mm.
- Bezpieczny margines dla tekstów: 5 mm od krawędzi i 8 mm od grzbietu.
- Grzbiet: napisy umieszczaj na nim tylko, gdy ma szerokość powyżej 5 mm.
2. Oprawa twarda:
- Obszar zawinięcia oklejki: 15 mm. Jest to obszar papieru przeznaczony na zawinięcie i przyklejenie do tektury introligatorskiej. Należy w jego obrębie kontynuować grafikę.
- Odsadka: musi wynosić aż 12 mm. To miejsce, gdzie okładka pracuje podczas otwierania książki.
- Margines bezpieczeństwa. Występuje między polem bezpiecznego zadruku a obszarem zawinięcia oklejki. Nie należy tutaj umieszczać istotnych elementów projektu, takich jak teksty czy logo.
3. Oprawa spiralna (Wire-O):
- Wymagany spad: 3 mm.
- Margines od strony spirali: minimum 13 mm dla oprawy miękkiej i 16 mm dla twardej.
- W tym obszarze nie może być żadnych tekstów ani logotypów – jest to strefa dziurkowania pod spiralę.
4. Oprawa zeszytowa:
- Wymagany spad: 3 mm.
- Bezpieczny margines: istotne elementy umieść min. 5 mm od krawędzi cięcia.
- Liczba stron musi być podzielna przez 4. Pamiętaj też, że maksymalna objętość dla tej oprawy to 96 stron – powyżej tej liczby środek nieestetycznie „wypycha się” do przodu.
Profesjonalna książka do wydruku – zadruk boków i uszlachetnienia
Jeśli Twoja książka do wydruku ma przyciągać wzrok na półce, warto rozważyć dodatki specjalne. O ile przygotowanie masek pod lakier UV czy złocenia wymaga zapoznania się z naszymi szczegółowymi instrukcjami, o tyle warto osobno wspomnieć o hicie ostatnich lat – zadruku boków książki.
To efektowne wykończenie pozwala nanieść grafikę na krawędzie kartek. Aby przygotować to poprawnie:
- Przygotuj 3 osobne pliki PDF (dla krawędzi górnej, dolnej i przedniej).
- Grafiki muszą być przygotowane w orientacji pionowej.
- Wymagany jest spad 3 mm z każdej strony projektu.
- Ważne: szerokość projektu dla oprawy twardej to grubość samego bloku (wkładu) plus wyklejki – nie wliczaj tu grubości grzbietu okładki.
Najczęstsze błędy i poprawne przygotowanie do druku
Nawet doświadczonym wydawcom zdarzają się pomyłki. Oto lista pułapek, na które musisz uważać, robiąc lub zlecając ostateczne przygotowanie pliku do druku:
- Niezgodność formatu pliku z zamówieniem: jeśli w kalkulatorze zamawiasz książkę w formacie A5, a przesyłasz plik w formacie A4 (lub odwrotnie), zasygnalizujemy błąd. Zawsze upewnij się, że wymiary w pliku PDF odpowiadają tym z zamówienia.
- Brak spadów: jeśli tło kończy się równo z krawędzią strony, po docięciu mogą pojawić się białe paski.
- Nieosadzone czcionki: jeśli nie osadzisz czcionek w PDF-ie lub nie zamienisz ich na krzywe, maszyna może automatycznie podmienić je na inne.
- Liczba stron niedopasowana do oprawy: w oprawie twardej szytej i zeszytowej liczba stron musi być podzielna przez 4. Jeśli o tym zapomnisz, zostaną dodane puste strony techniczne (tzw. wakaty).
Checklista dla wydawcy, grafika i autora – krok po kroku
Aby proces przebiegł bezstresowo, przygotowaliśmy prostą instrukcję. Potraktuj ją jako swoją mapę drogową.
1. Przygotowanie okładki:
- Skorzystaj z darmowego generatora szablonów w naszym serwisie www – wpisz liczbę stron i rodzaj papieru, a system wyliczy grzbiet. Pobierz plik.
- Otwórz program graficzny (np. Illustrator, InDesign, Photoshop) i otwórz w nim pobrany szablon jako warstwę pomocniczą.
- Zaprojektuj okładkę, nakładając grafikę na widoczny szablon. Pamiętaj, by tło dochodziło do krawędzi zewnętrznych szablonu.
- Sprawdź, czy ważne teksty mieszczą się w bezpiecznym obszarze (min. 5-12 mm od krawędzi).
- Zapisz plik jako PDF, w kolorystyce CMYK (profil Coated FOGRA 39).
- Nadaj plikowi czytelną nazwę, np. okladka_JanKowalski_tytul.pdf.
2. Środek (blok) książki:
- Ustaw format strony w programie zgodny z zamówionym formatem książki + dodaj 3 mm na spady z każdej strony (tzw. format brutto).
- Złóż tekst, pamiętając o marginesach wewnętrznych (min. 10 mm od grzbietu).
- Zapisz (wyeksportuj) cały projekt do jednego pliku PDF, który zawiera kolejne strony jedna po drugiej (tzw. strony pojedyncze, a nie rozkładówki).
- W opcjach zapisu PDF upewnij się, że czcionki są zagnieżdżone (osadzone) lub skrzywione.
- Zapisz plik pod jasną nazwą, np. srodek_JanKowalski_tytul.pdf.
3. Uszlachetnienia (opcjonalnie):
- Pamiętaj, że uszlachetnienie (np. lakier UV) nakładane jest na podstawie osobnego pliku, zwanego maską.
- Przygotuj maskę w kolorze 100% K (czarnym) na białym tle. Kolor czarny oznacza miejsce, gdzie pojawi się lakier lub folia.
- Format maski musi być zgodny z formatem brutto okładki.
- Nie używaj gradientów ani cieni – maska musi być „zero-jedynkowa”.
- Szczegółowe wymogi różnią się dla poszczególnych technologii (UV, okienko) – dlatego przed wysyłką koniecznie zajrzyj do dedykowanej instrukcji dla wybranego uszlachetnienia na naszej stronie.
- Zapisz plik pod jasną nazwą, np. lakierUV_JanKowalski_tytul.pdf.
Pamiętaj, że w Books Factory udostępniamy darmowe generatory szablonów nie tylko okładek, ale i wyklejek czy obwolut. Korzystanie z nich eliminuje 90% błędów technicznych.
Masz problem? Chętnie odpowiemy na Twoje pytania. Skontaktuj się z naszym działem handlowym – pomożemy Ci dopiąć projekt na ostatni guzik.