Światowy Dzień Książki i Praw Autorskich obchodzimy co roku 23 kwietnia. Pomysł organizacji tego wydarzenia narodził się w Katalonii w 1926 roku, gdzie w dniu św. Jerzego (Sant Jordi) przyjęto zwyczaj obdarowywania się książkami i różami.
W 1995 roku UNESCO nadało inicjatywie wymiar międzynarodowy, by promować czytelnictwo i edytorstwo oraz ochronę własności intelektualnej poprzez prawa autorskie – współcześnie szczególnie istotne w kontekście kontrowersji wokół szkolenia generatywnej AI.
23 kwietnia nie jest przypadkowy. To ważna data dla literatury światowej, a od 2001 roku wyznacza również pierwszy dzień kadencji danego miasta jako Światowej Stolicy Książki.
Cervantes i Shakespeare jako symbol
23 kwietnia 1616 roku zmarło dwóch wielkich pisarzy: Miguel de Cervantes i William Shakespeare. Choć faktyczne daty ich śmierci nieco się różnią (z powodu odmiennych kalendarzy obowiązujących w Hiszpanii i Anglii), symbolicznie uznaje się, że odeszli w tym samym czasie.
To także dzień urodzin kilku wybitnych twórców – m.in. Vladimira Nabokova i Maurice’a Druona.
Don Kichot – początek nowoczesnej powieści
Skoro mowa o Cervantesie, nie sposób nie wspomnieć o jego najsłynniejszym dziele: „Przemyślnym rycerzu Don Kichocie z Manczy”. Opublikowane po raz pierwszy na początku XVII wieku, uchodzi za jedną z pierwszych nowoczesnych powieści w historii literatury.
Cervantes odszedł od typowo epickiego, rycerskiego tonu i zaproponował coś zupełnie nowego – połączenie realistycznej narracji z parodią, psychologiczną głębią bohaterów i autorefleksją narratora.
To właśnie w „Don Kichocie” znajdziemy zalążki technik, które dziś uznajemy za fundamenty współczesnej prozy: wielowarstwową narrację, złożone postaci i grę z czytelnikiem. Cervantes nie tylko snuł historię, ale również zaczął zadawać pytania o to, czym jest opowieść i kto naprawdę ją tworzy.
Aby lepiej zrozumieć wyjątkowość tej książki, warto sięgnąć po pierwsze polskie wydanie krytyczne z 2014 roku w doskonałym przekładzie Wojciecha Charchalisa. Opatrzone komentarzami i esejami tłumacza, świetnie ukazuje nowatorstwo powieści i jej miejsce w historii literatury.
A Ty – jak świętujesz?
Światowy Dzień Książki to doskonała okazja, by sięgnąć po nową lekturę lub zastanowić się, dlaczego czytamy i po co piszemy. Może warto wrócić do „Don Kichota”, sięgnąć po powieść z „kupki wstydu”, odwiedzić lokalną księgarnię kameralną albo podarować komuś książkę?
A może wystarczy po prostu znaleźć chwilę tylko dla siebie – i zatracić się w szeleście przewracanych stron?
Żródła: